Trong thần thoại Hy Lạp, Perseus là người được vua Polydectes phái đến để tiêu diệt và lấy đầu của Medusa the Gorgon - một con quỷ có khả năng biến bất cứ ai hoá đá khi nhìn vào mặt nó.
Polydectes là vua của đảo Seriphos, cùng với người em Dictys là con của Poseidon và Cerebia. Polydectes đã đem lòng yêu Danaë, mẹ của Perseus, khi hai mẹ con được cứu bởi Dictys. Perseus đã đủ trưởng thành và rất bảo vệ người mẹ của mình, quyết không cho vua Polydectes đến gần. Do đó, nhà vua đã lập mưu để đẩy Perseus đi khỏi vương quốc của mình. Nhà vua đã giả vờ là chuẩn bị kết hôn với Hippodamia, nữ hoàng của vương quốc Pisa, và ra lệnh cho tất cả thần dân của Seriphos phải dâng cho mình những món quà phù hợp. Bạn bè của Perseus đã dâng những chú ngựa, nhưng Perseus lại không mang theo, nên Polydectes đã tuyên bố rằng ông muốn có cái đầu của Gorgon Medusa, vì trước đó Perseus từng nói rằng mình phải chịu một nhiệm vụ rất khắc nghiệt là lấy đầu của một con quỷ Gorgon. Perseus đồng ý và Polydectes nói rằng anh không thể quay lại hòn đảo nếu không có cái đầu của Medusa.
Hình 1. Bức tượng Perseus đang nắm giữ cái đầu của Medusa được trưng bày tại Florence (Ý), tác phẩm của Benvenuto Cellini (1554). Ảnh: Hien PHAN.
Medusa là một trong ba chị em quỷ Gorgon, là người xinh đẹp nhất, và là người duy nhất không bất tử. Cô là nguyên nhân chọc giận nữ thần Athena vì bản thân đã làm tình với - hoặc bị hiếp bởi - Poiseidon ngay trong đền thờ của Athena. Athena là một nữ thần của trí tuệ, thủ công mỹ nghệ, và cũng là nữ thần chiến tranh. Athena đã trừng phạt Medusa bằng cách biến mái tóc của cô thành những con rắn.
Perseus đã tiêu diệt Medusa, được cho là đã dùng cái khiên của mình làm gương soi để tránh cái nhìn trực tiếp của Medusa. Medusa bị giết, và Pegasus và Chrysaor xuất hiện từ cơ thể của con quỷ này. Pegasus là một con ngựa có cánh, còn Chrysaor là một chàng trai trẻ, cả hai đều là con của Gorgon Medusa và Poseidon và chỉ được sinh ra khi Perseus chặt đầu Medusa.
Perseus sau đó tiếp tục hành trình đến vương quốc của vua Cepheus, người có con gái là công chúa Andromeda đang được chuẩn bị hiến tế cho quái vật biển Cetus. Perseus đã cứu Andromeda khỏi con quái vật bằng cách tiêu diệt nó bằng thanh kiếm kim cương của mình.
Hình 2. Chòm sao Anh Tiên trên bầu trời với hình ảnh anh hùng Perseus đang giữ cái đầu của Medusa. Ảnh: StarryNight.
Khi Perseus mang cái đầu của Medusa quay trở về đảo Seriphos, anh nhận ra trong thời gian đi vắng, mẹ của Perseus là Danaë đã bị đe doạ và quấy rối (hoặc thậm chí có thể là đã bị hiếp) bởi vua Polydectes, và phải tìm nơi ẩn náu trong một ngôi đền.
Perseus cảm thấy bị xúc phạm và sải bước vào phòng ngai vương nơi mà Polydectes và các quý tộc khác đang hội họp. Vua Polydectes đã rất ngạc nhiên vì Perseus vẫn còn sống, và không tin rằng Perseus đã hoàn thành nhiệm vụ mà ông đã giao ban đầu. Perseus đã khẳng định mình chính là người giết Gorgon Medusa và lấy bằng chứng là cái đầu của Medusa ra. Khi vua Polydectes và các quý tộc của ông nhìn vào khuôn mặt của Medusa, tất cả họ bị biến thành đá. Perseus sau đó đã trao lại vương quốc Seriphos cho em trai của Polydectes là Dictys, vị vua của người đánh cá (ngư dân).
Perseus sau đó cưới công chúa Andromeda và có sáu người con. Trên bầu trời, chòm sao Perseus (Anh Tiên) nằm gần các chòm sao Andromeda (Tiên Nữ), Cepheus (Tiên Vương), Cassiopeia (Tiên Hậu, mẹ của Andromeda), Cetus (Kình Ngư), và Pegasus (Phi Mã).
Cupid là thần Tình yêu trong khi Psyche là thần Tâm hồn (sau này khi đã lấy Cupid). Câu chuyện tình của hai vị thần này từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng của nhiều thi sĩ, nhà văn. Bên cạnh đó, nó cũng được biên soạn ra tiếng Việt nhiều lần, in thành sách trong các cuốn giai thoại nổi tiếng.
Psyche là con gái út của một vị vua thế nên từ bé đã được sống trong môi trường hoàng tộc. Nàng có sắc đẹp “nghiêng nước nghiêng thành”. Thậm chí, một số người còn cho rằng nàng đẹp hơn cả thần Venus (Nữ thần Sắc đẹp).
Điều này hiển nhiên là không qua nổi tai mắt của thần Venus và nó khiến nữ thần rất tức giận. Nữ thần quyết định trừng phạt cô gái người trần mắt thịt kia. Thần Venus sai con trai mình – thần tình yêu Cupid – phải khiến Psyche cả đời yêu kẻ hèn mạt nhất và bất hạnh với mối tình đó.
Tuy nhiên, ngay từ cái nhìn đầu tiên, Cupid đã đem lòng yêu nàng Psyche xinh đẹp. Cupid quyết định nàng phải là vợ mình, hoặc không ai cả. Vì thế, vị thần này quyết định “đuổi khéo” các chàng trai để ý tới Psyche.
Khi các chị đã lấy chồng hết cũng là lúc vua cha và hoàng hậu lo lắng cho tương lai của Psyche. Họ sai quân lính đưa nàng lên một đỉnh núi. Dĩ nhiên, Cupid luôn theo dõi mọi bước chân của “người thương”. Thần hóa thân thành cơn gió, đưa Psyche đến một cung điện nguy nga tráng lệ. Ở nơi đây, Psyche cảm nhận được sự hiện diện của người chồng thân yêu bên cạnh song cảm xúc này chỉ xuất hiện khi đêm xuống. Khi Psyche thức giấc, mọi thứ lại trở về bình thường.
Trong một lần, nàng Psyche năn nỉ “chồng” mình cho phép được báo tin cho bố mẹ và anh chị. Vì không muốn thấy vợ buồn phiền nên Cupid đã đồng ý cho nàng gặp hai cô chị.
Gặp lại các chị, Psyche vô cùng sung sướng. Nhưng từ đây, bi kịch của nàng mới thực sự bắt đầu. Nghe lời “khuyên” của hai cô chị ghen ghét với hạnh phúc của em, đêm xuống, Psyche lấy ngọn đèn giấu dưới gối để “soi” mặt “người chồng yêu”. Vì quá sững sờ trước vẻ đẹp của người chồng (vốn là một vị thần), Psyche đã để một giọt dầu rơi xuống mặt, khiến Cupid bừng tỉnh.
Vì quá giận giữ, Cupid “trừng phạt” Psyche bằng sự xa cách, bỏ về Olympus.
Cảm thấy hối hận vì những gì mình đã làm, Psyche đi tìm chồng ở khắp nơi. Vì biết con trai trái lời dặn của mình, nữ thần Venus đã đưa ra rất nhiều hình phạt cho Psyche. Tuy nhiên, điều này không làm nàng nản lòng. Psyche ngoan ngoãn làm theo mọi yêu cầu của nữ thần. Cho đến khi Psyche được giao đi kiếm một cái hòm từ chỗ thần chết Hades mang về cho Venus mà không được mở ra, vì quá tò mò nên nàng đã bị rơi vào giấc ngủ ngàn thu trước làn khói đen bí hiểm bên trong.
Thời gian qua đi, khi đã nguôi giận, Cupid đi tìm Psyche và đặt lên môi nàng một nụ hôn nồng thắm. Psyche lập tức tỉnh lại. Nàng kể cho Cupid những gì mình đã trải qua và hứa sẽ không lặp lại. Vì vẫn còn rất nhiều tình cảm với người con gái xinh đẹp này, Cupid quyết định nhờ sự trợ giúp của thần Jupiter, nhờ thần hòa giải với mẹ mình.
Thần Jupiter cảm kích trước tình cảm của hai người, đã cho Psyche uống nước thánh để nàng biến thành thần giống Cupid. Nữ thần sắc đẹp Venus vì nhượng bộ thần Jupiter nên chấp nhận hoà giải và nhận Psyche là con dâu.
Kể từ đó, không ai có thể chia lìa đôi uyên ương Cupid – Psyche.
2. Chuyện tình anh hùng Perseus và công chúa Andromeda
Perseus là con trai của Thần Zeus và công chúa Danaë, con gái duy nhất của vua Acrisius, xứ Argos. Trong khi đó, Perseus là người hùng Hy Lạp đã giết Medusa Gorgon (Quái vật Tóc rắn) và giải cứu nàng Andromeda (công chúa Hy Lạp thời đó) khỏi quái vật biển của Thần biển Poseidon.
Sau khi hạ gục Medusa, Perseus lên đường trở về nhà. Và từ đây, chàng gặp công chúa Andromeda và biết được câu chuyện thương tâm của nàng.
Dũng khí anh hùng trỗi dậy, Perseus quyết định giải cứu Andromeda khỏi số phận khắc nghiệt. Với chiếc đầu Medusa trong tay, Perseus “giải quyết” quái vật của thần Poseidon không quá khó khăn.
Sau khi cứu thoát Andromeda, Perseus đã bị rung động bởi vẻ đẹp của nàng công chúa. Chàng đưa nàng về lâu đài và xin cưới làm vợ. Sau đó, lễ cưới của chàng và Andromeda được tổ chức linh đình. Đức vua và hoàng hậu vô cùng sung sướng khi con gái của họ không những thoát khỏi bàn tay độc ác của con thủy quái mà còn tìm được một người chồng tài giỏi, dũng cảm.